Hmangaihna


Hmangaihna tih hi sawi awl take, a awmzia sawifiah erawh har tak si a ni. Shakespeare-a meuh pawh hmangaihna awmzia an zawt a, a chhang thei lo. Sarukkhan-a ve thung chuan hmanngaihna chu thian tha atangin a’n tan, a ti a, mahse a awmzia a sawi fiah chuang bik lo. Hmangaihna sawi fiah dan tha ber chu (I Kor. 13:4-7) hi a ni, an ti. Engtin nge kan sawifiah ve dawn le?

Mizo tawngin hmangaihna tih hi sawi dan hrang hrang a awm a. Nupa chu “induh”, Nula leh tlangval chu “inngaizawng,” thian leh thian “inngaina, inkawmngaih,” Nu leh pate chuan an fate chu an “lainat” a, an “duat” kan ti bawk. Heng zawng zawng sawi nan hmangaih tih kan hmang a, Sap chuan “love” an ti vek.

Hringnuna pawimawh em em chu hmangaihna hi a ni, ti ila kan sawi sual awm lo ve. Mi tupawh hmangaihna tawng lo leh hmangaih nei lo kan awm lo ve. Hmangaih neih hi thil zahthlak a ni love hlu tak a ni zawk. Mi naran ai mahin khawvel huapa mi lar leh ropuite hlei hlei hian asin lo kurpui ni. Lungngaihna ni awm lova, Hmangaihna Ni (Valentines Day) a awm atang ringawt pawhin hmangaihna hian engtiang chiahin nge mihringte-ah bu a khuar kan hre thei ang. Amaherawhchu, hmangaihna chung changah hian kan fimkhur loh chuan dam chhunga tu hriatpui si lova inchhirna leh rilru natna kan tawng thei a ni.

Khawvela mihring piang tawh zinga mi pamham bera sawi, Russian dictator Joseph Stalin-a pawh kha he hmangaihna hian a chiah zawr hneh teh asin. Heti taka a nunrawnga a pamham mai hi a nupui hmangaih em em, Catherine Suanidje-i’n a thihsan hma vang a ni e, an ti. Kum 1907-a a nupuiin a thihsan khan Stalin-a chuan, “ka rilru ngaihtuahna lungtum ang maia khauh tinem theitu awmchhun, ka hmangaih em em ka nupui ka chan a ni. Ka tana he leilungina thil min pek hlu ber a boral rualin ka mihringpuite ka hmangaihna leh khawngaihna zawng zawng a bo ta vek mai,” a ti hial a ni.

Adolf Hitler, khawvelin, “Hepa thinlungah hian hmangaihna chi fang khat pawh a awm lo ve,” a tih hial pawh kha chutiang a lo ni bik hauh lo ni nge tur a ni, a kalna apiangah a awmpuinu, Geli thlalak a keng tin. Ngaihzawng tam tak a nei a, Eva Braum nena an inngaihzawng lai khan Hitler-a khan Unity Mitfold te, Winifred Wagner te, Leni Liefenstall-te a kawp reng tho va. Chuvangin, Eva rilru na chu intihhlum tumin pistol-in a inkap a, damdawi a ei leh a, mahse, a thih hmain an chhanchhuak hman hlauh a ni. Hitler-a chu Eva an enkawlna Clinic chu panin a bulah, “Eva, ka va hloh teuh tehlul che em! Pathian hmingin hetiang hi ti tawh lul suh. I ai awh zo tumah an awm lo va, chan ngam tur chein ka huaisen tawk lo a ni”, a ti hial ni.

Hmangaihna tam tak zingah chi thum saw i la:
(1) Nu leh pa-te hmangaihna: He hmangaihna hi mihring atanga chhuak hmangaihna sang ber leh thuk ber a ni. An ei ai, an silh leh fen ai zawng zawng kan tan min pe a, kan sualna leh tlinlohna zawng zawngah dawhthei leh zaidam takin, kan that leh hun tur nghakin min hmangaihna chuan min enkawl thin. Min hmangaih zia kan hriat loh laiin, mutmu pawh tuah tha hlei thei lo leh ei tui hlei thei lovin, min ngaihtuah a, kan tan an nun hial pawh chan dawn ma hila, pawi an ti lo. Kan tana tha lo leh kan chhiatna tur lam aiin kan thatna turin min enkawl zawk thin.

(2) Nula leh tlangval hmangaihna: He hmangaihna zet hi zawng mihring atanga chhuak hmangaihna chak ber leh hlauhawm ber a ni. Lung in bang chhah tak pawh chhu tlang thei, leh zah pawh dawn lova, huaisenna min petu hmangaihna a ni. He hmangaihna a mi a kal sual palh chuan dam chhung inchhirna leh nun hial channa a thleng thei a ni. India ram hi khawvela inkhai hlum tam berna ram a ni a, chung zingah chuan, nula leh tlangval inkara inhmangaihna vanga thi an tam ber, an ti. He hmangaihna paltlang lo chu mi ang lo leh mi vanduai an ni ngei ang.

Billy Graham-a meuh pawhin a pumpelh bik hauh lo. Lehkha a zir laiin a hmangaih em em chu a hmangaihzia lantir nan mi dangte inpek thin aia mawi zawk “Pangpar Special” a lei a chu chu pek a han tum nak chuan a hmangaih chuan a lo la duh hauh lo va, a ni thinrim chuan a pangpar special chu kawngsir tuihawk luankawrah a paih a, a thianpa Wendell chu hetiang hian lehkha a thawn nghal a. “Ka tana arsi mawina zawng zawng a bo ta! Nun hlimna tur ka nei ta lo,” tiin. Ni khat chu Boston khawpuiah crusade nei turin a kal a. Crusade buai puitute a chibai kual den den laiin hmeichhe pakhat a hmu tlat mai! Hmana pangpar special pek a tum ngei kha. Chu veleh sawi tur hre lovin Billy-a chu chechang lek lovin a ding ngawi reng a, a lungphute chu inthumrawn tlut tlutin a thlanfim a tla a, a lu a hai muai muai thei hial a.

John Wesley-a pawh a bang bik hauh lo. Ni khat chu Sacrament a buatsaih (sem) a. Hmana amah lo hnawl tawhtu te nupa hi an lo kal ve a, Sacrament chu a sem kan daih mai. Nobel Prize lo chhuah chhan pawh, dynamite siamchhuaktu Alfred Nobel-a leh a private Secretary Bertha-i te inhmangaihna tang a nih kha. Radium hmuchhuaktu, Nobel Prize pawh tum hnih ngawt dang tawh, Marie Curie pawh kha a bang bik lo. Tum khat phei chu hmangaihna avangin, “He khawvelah hian ka tan khawvar a awm tawh lo,” a ti hial a ni. Chuvangin, he hmangaihna hi kan hma lam hun atana thil pawimawh tak mai a ni a, i fimkhur ang u.

(3) Pathian hmangaihna: Hmangaihna ropu ber leh sang ber a ni. Kan sawi tak nu leh pate’n fate min hmangaihna te, nula leh tlangval inhmangaihna te chuan tawp chin a nei. Nu leh pa tam tak an fate hmelma en a en ta, tuithlar tam tak an awm. Nula leh tlangval inkara hmangaihna pawh tawngkam khat lek leh thikthuchhiat avangte, thil ho te a vangin a chuai leh mai thin. Hmangaihna dai ngai lo leh dawh thei ber awm chhun chu Pathianin min hmangaihna hi a ni. Kan tlin vang, kan fel vang leh kan phu reng vang ni lovin, min hmangaihna avang liau liau vin A Fapa malneihchhun Isua Krista min pe a (Joh.3:16). Kan sualna ang leh kan tlinlohna angin min thungrul dawn ta se, tumah nung dam tlak kan awm lo vang.

Min hmangaihna chu duh tawk mai lovin, Amah hmangaih tur leh kan mihring puite hmangaih turin min phut tlat a ni (Rom. 13:8-10; Mt. 22:37). Hmelma hmangaih tur leh he khawvel hmangaih loh turin min zirtir bawk (Lk. 6:35; I Joh. 2:15). Lal Isua he khawvela a lo kal khan a zirtirte hnenah thupek thar a pek chu, inhmangaih turin a ni (John.13:34). Tirhkoh Paula paw’n, “Inhmangaih tawnna ngawt lo chu tuma engmak ba suh u” tiin min zirtir a (Rom.13:8).

Tunlai khawvel kan thlirin Kohhran, khawtlang hmangaih lo chu sawi lo, mahni hringtu ngei leh thisen zawmpui te ngei pawh hmangaih lo kan va tam tak em. Chutiang mite chu he khawvela min vanduai ber an ni. Chuti chung chuan Kristian-ah ka’n chhal ngam dawn em mi? Johana chuan a lehkha thawn I 4:20-21 ah ti hian a lo sawi a, “Miin, Pathian ka hmangaih e, tiin a unau haw si sela, amah chu dawthei a ni … Pathian a hmangaih chuan a unau pawh a hmangaih bawk tur a ni.” I 3:15 ah phei chuan, “Tupawh a unau hua chu tualthat a ni: tualthattu tumah chatuana nunna pai reng reng an awm lo” a ti hmiaha mai a ni.

Chuvangin, hring kan chan chhunga pawimawh em em chu hmangaihna hi a ni. Chhungkua inhmangaihna awm lohna hmun chulungin thim tak ai pawhin a hreawm zawk ang. Bible pum khaikhawmna pawh hmangaihna hi a ni (Rom. 13:9). John Mawitea chuan, “Khawvelah hian hmangaihna a awm lo. Nu leh pa te’n an fate an hmangaih kan tih pawh hi a dik lo, an mawhphurhna an hlen mai a ni. Nula leh tlangval inhmangaih kan tih pawh hi, a’n hip tawn mai a ni,” a ti. Mihring atanga chhuak hmangaihna hi chuchhum rei lo te lo langa, ral leh ang mai hian, eng emaw avangin a ral leh mai thin.

Hmangaihna awm lohna hmun chu damlai hremhmun a ni. Hmangaihna awmna hmun chu a nuamin, a chhunga chen mi’n an chak thin a, len lohna leh rem loh reng a nei lo. Hmangaihna awm lohna hmunah chuan Kohhran, khawtlang, chhungkua a buai thin. Inpumkhatna leh remna a awm theih nan hmangaihna hi a pawi mawh a ni . Chuvangin, hmangaihna hi i nei theuh ang u, chu chu Pathian min zirtir dan a ni si a.

Thurawnte:
1. Dr. Zairema, Thukhawchang mi pekte hi.
2. Bible.
3. Mi ropuite Love Affairs, http://chhemdamthlifim.blogspot.com/2011/04/mi-ropuite-love-affairs.html, internet accesses on 29/10/2012. 

Ziaktu: Rosiamthanga (Kawlkulh)
Previous
Next Post »

I Ngaihdan Leh I Comment Hnutchhiah Te Kan Ngai Pawimawh A Ni. EmoticonEmoticon