Lilith-i (Evi-i Ai In Pathian Hian Lilith-i Hi Alo Siam Hmasa Reng Em Ni?)

5:43 AM
THE GNOSIS ARCHIVE
( MIZO BIBLE CHAUH TANCHHAN TAN CHUAN CHHIAR AWIH LOH)
( EVI AI HIAN PATHIAN IN LILITH-I ALO SIAM HMASA RENG EM NI??!!!)

 

Lilith Etymology (Lilith-i Hming Awmze Zirna)

A hming awmzia mithiam te zir dan han tarlang hmasa ila L-Y-L‘ Hebrai tawng chuan Layil tihna ania, Arabic tawng chuan ‘Zan’ tihna ania, ‘Talmudic’ leh ‘Yiddish’ ah chuan ‘Lilith’ tih a ni a, Hebrai ho chuan an hmang chhunzawm ta nghe nghe.

Akkadian tawng ah chuan ‘lili’ emaw ‘Lilitu’ tih chu ‘ Thlarau’ tihna ani a, ‘Lilitu’ tih hming ang a hmanna chu ‘The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago’ (CAD, 1956, L.190), in ‘Wolfram von Soden's Akkadisches Handwörterbuch (AHw, p. 553), ah leh Reallexikon der Assyriologie (RLA, p. 47) ah hmuh tur a awm a, Sumerian tawng a hmeichhe ramhuai (she-demons ) sawina ‘lili’ tih leh ‘Akkadian’ tawng a’Lilu’ tih hi chu inkungkaihna an nei lo ni a hriat ani,’ Akkadian’ tawng a ‘lilu’ chu ‘tlailam’ ( evening) tihna mai ani thung.

Charles Fossey(1902) a chuan “zanlam hmeichhe ramhuai” ("female night being/demon") tiin a let a, ‘Cuneiform’ thuziak ah thung chuan ‘Lilit’ emaw ‘Lilitu’ tih chu ‘ natna kengtu thli thlarau’ (disease-bearing wind spirits) tihna ani thung. A hming Lilith tih leh thli sawi zawm theihna tawng kam dang leh chu ‘Akkadian’ tawng ‘Lil-itu’ tih ‘Sumerian’ tawng an lak hi ani a ‘Lil’ tih hi ‘Sumerian’ tawng chuan ‘thli’ tihna ania, ‘Ninlil’- ‘thli nu’ ( Lady Air) ‘chhimthli lalnu,’ tih atang a lak a ni maithei bawk. ‘Ninlil’ hi ‘Enlil’ nupui ani.

Tun tum ah hian ‘Lilith’- i Chungchang ‘Hebrew Myths: The Book of Genesis’ Robert Graves leh Raphael Patai (New York: Doubleday, 1964), pp 65-69: te ziak leh zirtirna dang then khat kan belchiang dawn ani.
‘Lilith’ tih hi kan Bibleah chuan Isaia 34:14 ah kan hmu a; zan thil hlauhawm pui tiin a dah a, sap tawng Bible New Revised Standard Version(NRSV) ah chuan Lilith tiin a dah a, ‘New King James Version’ ah chuan "night creature" tiin a dah bawk a. Zir mite chuan ‘lilith’ tih sawina niin an ngai .Tin, zan kan mut lai a tisa chakna thlarau sual min beitu hi ‘Lilith’ niin an ngai.....Hman lai khan ‘lilith’ biakna hi an lo kalpui nasa tawh mai a, a chhinchiah nan chuan chhimbuk an hmang thin....a rei leh deuh a kan kum zabi ah chuan Vampire ang in a in lar niin an sawi bawk..

Graves leh Patai te hi Hebrew Myths: ‘Genesis’ chhuibing a zir tu te anni a. Tuntum ah hian “Adam Helpmeets”, Lilith I chungchang a mi ka rawn tarlang dawn ani. Lilith I chanchin lanna lai deuh hlir ka rawn tarlang dawn a, Bible ah a lang vak lovanga, ‘Juda’ ho Lehkhabu ‘Talmut ‘( Talmut hi kutziak ani) ami ani deuh vek dawn ani. Kaballah zirtirna te pawh kan hrut tel nual bawk ang. Hei aia hriatchian duh tan chuan ‘The Hebrew Goddess’ tih ah khan chipchiar zawkin a awm. Chapter 10: Adam's Helpmeets (Excerpt from The Hebrew Myths by Robert Graves and Raphael Patai (New York: Doubleday, 1964), pp 65-69.)

(a) Pathian chuan Adama, amah ngawt maia a awm chu a khawngaih em em a, a kawppui tur mi siamsak aduh ta a. Adama chu tui takin amuthilh tira a nakruh pakhat alaksak a, a hmuamhma te chu tisa a awhphui tir leh veka, anakruh atangchuan midang a siam ta a, Adama lo harh chuan “ heizet chu, ka ruh ang ruh nei, ka tisa ang tisa nei ngei chu ani, Mipa laka lakchhuah anih vangin ‘ Hmeichhia’ kan ti tur ani’ ati a”. ( Genesis 2: 22-23)a Hming ah Evi ( Thilnung zawng zawng chunga roreltu) tih a sa a.

(b) Genesis 1:26-28 ah khan "….tichuan Pathianin ama anpuiin mihring asiama, ama anpui ngei in ani a siam ni, Mipa ah leh Hmeichhia ah a siam ani" tih kan hmu leh bawk a, (a) leh (b) ah hian Hmeichhia pahnih a siam thu Bible ah meuh pawh a lang chiang hle, mahse khawnge Gen 1 :27 –na a a hmeichhe siam hi nita ang le?

(c) Sawi zel na ah chuan, Pathian khan ni ruk ni ah ama anpui ‘Mihring’ a siama, Khawvel zawng zawng chung ah thu neihna a pe a, Evi chu ala siam ve lova, Adama chuan lei a thil awm ramsa, sava te leh thilnung dangte hming a phuaha, hetih lai hian Adama chuan kum 20 na vel ahmang mek a, a mithmuh a ramsa te a kawp te te a an leng ahmuh chuan a thik em em a, ransa nute chung ah chuan a han tuan thin a, a duh thu an sam zo thin bawk silo a. Ring tak in a au chhuak ta a “ Engvang nge kei hi thilsiam dang te ang lova ka mihringpui chithlahna tur reng ka neih loh ni” tiin Pathian chu a au va.

(d) Pathian chuan Lilith-i a siamta a, Lilith-I hi Adama a siam ang chiah a a siam ania, Adam tisa chakna puitlin tura a siam a nih vang in Adama nen an awmchhung hian Naamah, Tubal ( Kina Unaunu) te Asmodeus te leh thlarau sual tamtak tunthlenga kan khawvel min la tawmpui tute hi an lo chhuak ve bawk a. Lilith leh Naamah phei hi chu Solomona rorelna hma ah rawn lang ve leh in, Jerusalem nawhchizuar angina an rawn inlan ve nghe nghe.

(e) Adama chuan Lilith I hnen ah chuan chithlah pui turin a sawm a, (English ah chuan: recumbent posture tih a ni a, Missionary sex position tihna ani) Lilith I chuan ‘ Engvang in nge maw I hnuai ah ka tanbik teh lul ang le, Vaivut atang a siam vet tho ka nih vang in kan in ang reng a, I hnuai a mu turin engmah ini bik love’ tiin a chhang a, hemi atang hi chuan an pahnih chuan inngeihni reng annei talo ani. Adama chuan chu chhanna chu a pawmzam thei ta hauh lo mai le, A chakna hmang chuan mutpui luih a tum ta a, Lilith-I chu aw ring takin a auva, Pathian hming tak ( Pathian hian Pathian tih loh hian hming hranpa a nei anih hmel…mipa/hmeichhia kan tih ang hian Pathian hi chu amah sawina tak hming nilovin alang) chu a chham chhuak ta a, Boruak ah chuan lak kan a awmin, Adama chu a kalsan ta a.

Adama chuan Pathian hnen ah ‘Min awmpui tura itih khan mi a kal bosan e’ a ti a. Pathian chuan Angel, Senoy, Sansenoy leh Semangelof te chu Lilithi hruaikir turin a tir ta a. Tuipuisen ( Red Sea) ral ah cuan an va hmu a, chu hmun chu Ramhuai tisachakna a khat tlat mai te awmna hmun ani a. Angel te chuan ‘ Adama hnen ah kir leh thuai rawh, chu ti lo zawng he lui tui ah ngei hian kan hnim hlum dawn che ani’ an ti a. Lilith I chuan “ Engtin nge Adama hnen ah lawm taka a nupui ni leh tur a ka kir leh theih ang le??. Hei leh chen Tuipuisen ral ah ka khawsa tawh si a” a ti a, Angel te chuan “ A thu I hnial chuan, I thi ngei tur ani” tiin an chhang leh a, Lilith I vek chuan “engtin nge ka thih theih ngawt ang ni, Pathian in Naupiang hlim zawng zawng, mipa naupang alo ber ah niriat a upa leh hmeichhe naupang pianghlim ni sawmhnih a upa te hi ka kut ah a dah vek a sin, engpawh ni se naupianghlim chuan nangni pathum hming tu emaw ber chuanna thi ( Amulet) an inbel chuan chu mi chu ka zuah ang tih ka tiam e,” tiin a chhang a, Angel te pawh chuan an remti ta a; Lilith in naupiang hlim Angel te hming ziahna awrh vanga a thah loh apiangin, Pathian chuan,Lilith I fa (ramhuai fa) pianghlim nitin 100 a tihhlum sak ve ziah ta thung a.( Abrahama hunlai pawh khan naupiang hlim te chuan Angel hmingziak lanna thi an awrh ziah tih ziak ani.).[7]

(f) Thenkhat te chuan Lilith-I hi ‘Zmargad’ ah Lalnu in a awm hnu ah, ‘Sheba’ ah pawh khan Lalnu ah atang leh niin an sawi; Amah ( Lilith-I vek hi Joba fate that chimit tu kha ni in an sawi bawk.) Adama a thih hnu hian Lilith I chuan a thihna a pumpelh a ( Thlarau sual anih tawh vang in). Lilith-I leh Naamah hian naupang chauh that lovin, Mipa zan lam a mahni a riak te chu an mang lam ah te pawh an lo khawsakpui thin ani.

(g) Adama awmpui tur a asiam hmasak a hlawhtlin tak loh avangin, Pathian chuan hmeichhe dang Adama hmuh lai ngei chuan a siam leh a, a ruh te, a tisa te, a thisen zungzam zawng zawng te a siam zawh chuan vun in a tuam leh a, a sam te chu a vuah sak a. Pathian chuan, Adama mit hmuh lai a in a siam anih vangin, hmeichhia, a taksa mawina famkim nen a hma a ding mah nise, a rilru ah chuan ten na a awm tlat mai a, chhungril a thinhrik na a neih tlat vang chuan, Pathian chuan a siam sual leh ta tih a hria a, Evi hmasa zawk chu a labo ta a, mahse he hmeichhe hmasa hi khawi ah nge a kalbo tih hriat ngaihna a awm ta lo ani.

(h) A vawithumna a tan Pathian chuan fimkhur takin (circumspectly), Adam-a a sirzawng a amuthilh lai chuan, a nakruh a la a, hmeichhia a siam ta a; a sam te chu nalh takin a siama, nula pasal neitur ang mai a mawi a ni, lungmantam 24 lai in hmeichhia a siam chu a cheimawi bawk a, Adama chu a lo harh ta a…

(i) Thenkhat te chuan, Pathian khan Evi kha Adama nakruh atang nilovin, a hnungzangruh tawp a ruhno lo chawr (coccyx )atanga a siam ani ti an awm leh a. Pathian chuan chu Adama mei chu atan chhum a, chumi atang chuan Evi a siama, Adam a thlah ziding te chuan tun thleng hian an la pu reng ani an ti bawk

(j) Thenkhat leh te chuan, Pathian in a tir ah chuan mihring pahnih siam a tum na in, Taksa pakhat nei, mipa hmalam hawi a, hmeichhia hnunglam hawiin (male face looking forward, and a female face looking back) a siam chhin zeta, A rilru a thlak leh a, Adama lu chu lathla in, ataksa chu hmeichhia ah a siam ta ani, ti pawl an awm bawk.

(k) Rinna dang leh ah chuan, Pathian in Mihring a siam hmasak ber chuan neikawp (Androgynous) in a siam a, mipa leh hmeichhia ni tho si in, taksa hnunglam a inzawm in a siama, an landan leh an awmdan a mawi lemloh em vangin, taksa pahnih ah a siam leh ta a. a siam zawh hian Eden huan ah an pahnih chuan a dah ta a..tih a awm leh bawk.

Notes on sources:1. Genesis II. 18-25; III. 20.2. Genesis I. 26-28.3. Gen. Rab. 17.4; B. Yebamot 632.4. Yalqut Reubeni ad. Gen. II. 21; IV. 8.5. Alpha Beta diBen Sira, 47; Gaster, MGWJ, 29 (1880), 553 ff.6. Num. Rab. 16.25.7. Targum ad job 1. 15.8. B. Shabbat 151b; Ginzberg, LJ, V. 147-48.9. Gen. Rab. 158, 163-64; Mid. Abkir 133, 135; Abot diR. Nathan 24; B. Sanhedrin 39a.10. Gen. II. 21-22; Gen. Rab. 161.11. Gen. Rab. 134; B. Erubin 18a.12. B. Erubin 18a.13. Gen. Rab. 55; Lev. Rab. 14.1: Abot diR. Nathan 1.8; B. Berakhot 61a; B. Erubin 18a; Tanhuma Tazri'a 1; Yalchut Gen. 20; Tanh. Buber iii.33; Mid. Tehillim139,529.

Zirtirna Thenkhat Dang Han Tarlang Ila: Kabalah Ziritirna

Kabbalistic mysticism te chuan Lilith – I leh an pathhiannu hi an sawi kawp rem thlap a, Talmudic period an tih mai hunchhung zawng khan, Lilith-I hi hmun pawimawh tak ah an dah tlat bawk ani. kumzabi 6 chhung zet Lilith-I chanchin hi a reh hnu ah Aramaic incantation leh Spanish Kabbalistic writings hmasa alo chhuah kum zabi 13 na ah khan Lilith-i hming hi alo lang leh ta a, chu ta tang chuan tun thleng hian thawnthu (Myth) hluitheilo leh ngaihven hlawh tak mai chu alo ni ta ani.

A lo pianchhuahna hi sawidan hrang hrang pawh a tam hle a. Rindan pakhat chuan Adama ai khan Lilith-I hi Pathian in a siam hmasa zawk a, ni nga ni ah a siam a, achhan chu, nungcha tinreng te, luidung a cheng nungcha te chi te kha enkawl tu Lilith-I thlarau lo chu tumah an awmlo ani an ti. Hetiang deuh bawk hian, Talmud (Juda ho lehkhabu rin pui ber) thuziak hmasa ah chuan Lilith-I Pathianin a siam dan, vaivut vek a Adama ang a a siam chung chang ziak ani a.

A dang leh ah chuan, Pathian in Adama asiam tirh khan ataksa ah khan hmeichhia chu a bet tel ve a, Lilith-I thlarau tuihnuai chawlhna (Great Abyss) a awm chu Pathian chuan a ko chhuak a, chu ti chuan Adama taksa chu a zawm ve ta a, Adama taksa Pathianin a siamtirh hian thlarau ala nei lova, a taksa ngawt chu tuallai ah chuan a mu reng a, thlarau sual lo awamsa te chuan Adama taksa chu luah an tum a, Pathian chuan anni chu alo hnawt darh ta zawk a, Chhum te nena inlaichin hnai tak Lei (Earth) hnen ah chuan nunna thlarau pechhuak turin a ti a (tilai hi chu Gaya Myth nen pawh khan a inkungkaih hmel), chu nunna chu Adama taksa ah chuan a thawlut ta a, Adama chu a lo nung ta a, hetih lai hian a taksa ah chuan hmeichhia chu ala bet tel ve reng a, Pathian chuan a thenhrang ta a, mipa lam chu Adama Avuah a, hmeichhe lam chu Lilithi a vuah ta bawk a. Hun lo kal zel a, khawpui ah te leh tuipui ah te mihring te bei a ti mangang tu kha ani. Sawidan dang leh ah chuan, Lilith I kha Pathian siam ani lova, amah kha thiltihtheihna neiin alo lang ve tawp niin an sawi (the Gevurah of Din). The Alphabet of Bensira ah chuan, Lilith I chu Adama nupui hmasa ani, tih ziak ani..

Alphabet of Ben Sira Main Article: Alphabet of Ben Sira

Kum zabi 8th-10th lai a Ben Sira ziak kan hmuh a Lilith I hi Adama nupui hmasa ani, tih hi Lilithi leh Adama chungchang a thuziak kan hmuh hlui/hmasak ber a nia.Thuziakah chuan Agel 3 te hming (Senoy, Sansenoy leh Semangelof) thi (amulet) a ziak naupianghlim an awrh tir thu ziak ani a, he thi ( Amulet) hi Lilith I lak a Naute chhamhim nan an awrh tir thin thu tarlan ani bawk. Evi’in hmeichhe hmasa a thlak chungchang rinna hi Ben Sira hunlai pawh hian thil thar a nil ova, thuziak hmasa zawk Genesis Rabbah (Genesis Rabbah a thuziak te hi Aramaic Language a ziak deuh vek anni)ah pawh a lo chuang daih tawh ani.

He thu Adama nupui te chung chang hi Genesis ziak atang a lo chhuak ani a, Pathianin hmeichhe pahnih a siam thu ziak atang a chhui a ni, sawi tawh angin Genesis 2:22 ah khan Evi chu Adama nakruh atanga siam anih thu ziak ani a, Genesis 1:27 ah khan hmeichhia leh mipa a siam thu a lang bawk a, Genesis 2:18 ah khan “mihring a mah chauha awm chu atha love…”tih kan hmu leh lawi bawk a. ziak ah chuan Lilith I hi pathian in Adam ang chiah a a siam (lei a vaivut hmangin) a nih vangin Lilith I chuan Adama thu a hnial ta a.

Alphabet Of Ben Sira ah hian a lang chiang em em lo na in, Bible thu leh Talmut behchhan a kaihlek leh hmanlai thawnthu Christian rinna leh Karaite (Jewish movement) emaw thudang ziak atanga lo chhuak ni a ngaih ani. Juda ho ngaihdan ah chuan he thu hi rinna kalh tlat anih vangin an pawmlo hle ani. Mahse he rinna hi Jewish mystics of medieval Germany te chuan an pawm thlap thung.

The Alphabeth Of Ben Sira hi a hunlai atanga tun thlenga thawnthu kan neih zing ah chuan la awmchhun ani a, kum zabi 17 a German Scholar Johannes Buxtorf a thuziak Lexicon Talmudicum te kha ‘Adama nupui hmasa Lilithi’ tih thu lo lar tak em em na chhan ber ani.

He thawnthu ziak hi Middle Age hunlai a rawn lar chhuak ani a, ziak ah chuan, Lilith-I chu Asmodeus a, (ramhuai lalpa) nupui a nih thu te ziak ani a, Asmodeus ahming hi Talmut ah khan chiang tak in a lang ani.Mahse Lilith-I nena an intawn dan hi sawichian theih a ni chuang lo, Yiddish ho tawng ‘yenne velt’ tih hi ‘khawvel dang( other world) tih sawina ani a, chu ti anih chuan Asmodeus leh Lilithi chuan khawvel dang ah inthlahpung ain an duh hun hun ah mihringte min rawn tibuai ta thin a nih hmel. Engpawh chu lo nise Lilith-I chungchang a thil pahnih langchiang deuh mai chu: Tisachakna thlarau ani a, mipa te a hruai khawlo thin tih leh Nau pianghlim a thah thin thu hi ani.

Mesopotamian Mythology

The spirit in the tree in the Gilgamesh EpicSamuel Noah Kramer (1932, published 1938)[9] ki-sikil-lil-la-ke as Lilith "Tablet XII" of the Epic of Gilgamesh dated c.600 BC. "Tablet XII" a a ziah dan chuan ki-sikil-lil-la-ke thawn thu ah hian rulpui leh Zu Bird (van sava) chanchin a tarlang a, Bilgames snd the Nether world poetry ah khan chiangtak in ziahlan ani. ‘Ianna’s’ huan ‘Uruk’ ah chan thingzar ah Zu bird chuan bu chhepin a no ava nei a, kum sawm alo vei hnu chuan ava kal leh a, mahse thingkung bul ah chuan rulpui (ki-sikil-lil-la-ke) hian ava hmu ta tlat mai a, ki-sikil-lil-la-ke chuan thing kakpui ah chuan bu alo siam ve alo ni a, Bilgames/Gilgames chuan rul chu a vit a, mahse ki-sikil-lil-la-ke in Zu bird in a tihchhiat sak vek avang chuan a note te nen chuan tlanglam ah an thlawk bo ta a.

Hetilai a ‘ki-sikil-lil-la-ke’ tih hi table ‘XII’ a a landan chuan thing thlarau hrang hrang ‘ki-sikil’ chu hmun thianghlim tihna ani a, ‘lil’ chu thlarau sawi na ani leh a, ‘lil-la-ke’ tih chu ‘ tui thlarau’ sawi na ani leh bawk. ‘lil-la-ke’ tih hi Chhimbuk tiin an sawi thin bawk. Chu ti anih chuan a hming awmzia chu ‘Lil’ chuan thing kakpui ah bu a sa tihna ani. ‘Lil’ chu Lilith I tihna ani kan tih tawh kha.

The Arslan Tash amuletsThe Arslan Tash Amulet hi chinai lung a ziak ani a, 1933 a Arslan Tash hmun a hmuhchhuah ani, William F. Albright,Theodor H. Gaster leh zirmi tam tak chuan he Amulet hi pre-jewish Source ah an pawm thlap a, he an thil hmuhchhuah a alan dan chuan isua pianhma kum zabi 7 na lai pawh khan Lilith I hming hi alo inziak daih tawh ani. He amulet hi 1947 khan Torczyner a chuan jewish thilhlui ah a puang ta nghe nghe ani.

The vardat lilitu demonsLilu tih hi Akkadian tawng chuan ‘Thlarau’ tihna ani a, mipa sawinan Lili an hmang a hmeichhia sawinan lilitu an hmang tih Incarnation text, Nippur(Babylonia c600 BC) ah khan a lang a. Summerian dawi chhampual tawngkam ( Incantation) tawng chuan ‘Lili’ tih hi ramhuai biakna lam nen in kungkaihna thuk tak anei ani.

Lilith in the Bible

Lilithi’n bible a hmun a chanve dan chungchang ah hian Christian te zing ah inhnialna tawp hleithei lo tun thleng hian ala awm a. Isaia 34:13-15 (Kan mizo Bible ah hian leh kim a ni thin lo, King james version te leh New Revised Standard Version lam bih ve tur) a kan hmuh angin Lilith I hming hi rannung thianghlim lo pariat sawina ah hman ani a, Lilit emaw Lilith tih hming awmzia tak mai hi Hebrai Bible ah chuan, Hapax Logomenon (thu hrilh fiah ngaihna awmlo) ani a. Zir mite pawh hian an bei viau na in Bible ah a lan tam lo hem avangin Rannung thinghlim lo tiin a tawp ah chuan an sawi leh nge nge thin. Bible ah chuan, Isaia 34:12-17 kha Lilithi chanchin ziahna lai chu ni a ngaih a ni.

Thenkhat te chuan ‘Fallen Angels’ an tih zing ah khan tel ni te in an ngai bawk a, ‘Fallen Angel’ te chanchin hi tlem tarlan ka tum leh dawn nia...

Thulakna: John Hnamte (Hringmi)

Related Posts

Previous
Next Post »

I Ngaihdan Leh I Comment Hnutchhiah Te Kan Ngai Pawimawh A Ni. EmoticonEmoticon