“Zirtirna dik lo” tih chu, “Pathian duh dan kalh zawnga mihringte leh thilsiam dangte zirtir leh enkawl,” tiin hrilhfiah ta ila a dik thawkhat awm e. Zirtirna dik lo lo chhuahna bul ber ni-a lang chu kan ngaihtuahna hi a ni. Kan ngaihtuahna chuan ngaihdan min siamsak a, chu ngaihdan chu a dik chuan zirtirna dik pawmtu kan ni a, a dik loh chuan zirtirna dik lo pawmtu kan lo ni mai thin. Chuvangin, ngaihdan kan siam hmaa kan thu lakna emaw hriatna emaw chu a pawimawh hle tihna a ni. Engmah zir chiang hmasa lova pawm mai emaw dika ngaih mai emaw chu a fel ber lo va, kan theih chin chin kan finfiah hram hram tur a ni ang. Thutlukna leh ngaihdan siam kawnga harsatna kan neih chuan kan pi pute lo sawi angin, “A hniak tam lam apiang zui mai tur,” a ni.
Rev. D. E. Jones-a chuan, “Mihring chauh lo chu zirtir an ngai lo,” a lo ti a, a dik hle. Hei hi kawng leh lamah chuan thilsiam dangte aia mihringte danglam bikna emaw, chungnun bikna emaw kan ti thei awm e. Thilsiam dangte chuan zir thiam theihna te, hriat fiah theihnate leh ngaihtuah theihnate an nei tlem em em a – etn. Zawngte chu zirtir theih ni mah se a hriat theihna sang ber chuan nausen kum 1 mi hriatna pawh a tluk thei chuang lo tiin mi thiamte‟n an sawi. Chuvangin, zir thiam theihna hi mihringte tana Pathian malsawmna hlu tak a ni kan ti thei ang. Amaherawhchu, chu a malsawmna chu a tha lo zawnga hman theih a ni tlat. Miin thil tha lo a zir emaw zirtirna dik lo a pawm emaw a nih chuan Pathian a dodal chauh pawh ni lovin zir theihna petu Pathian a timualpho a ni.
Zirtirna dik lo hian nghawng a nei thui thei hle a, chhuan tam tak thleng a daih a ni. Muslim kulmutho chuan firfiaka chetna chu an pathian “Allah” duhzawng a ni tiin an inzirtir a, sualna nei lo mi tam takin nunna an chan phah a ni. America rama sumdawnna hmunpui WTC (World Trade Center) bomb chhetu pawh kha Muslim firfiak-ho an ni a, an hruaitu ber chu Osama Bin Laden-a a ni. Muslim sakhaw vuan tam zawk chuan firfiaka chetna chu tha an ti lo hle a, mahse Muslim kulmutho erawh chuan an inzirtir uar sauh sauh thung. Mihringte “Ngaihdan” hi a pawimawh em em a, “Ngaihdan” dik lo kan neih chuan mi tam takin an tuar phah a, keimahni ngei pawhin kan tawrh phah thin a ni.
Hitler-a khan German-ho chu khawvela hnam thianghlim, ropui leh zahawm ber kan ni tiin a zirtir a. Israel leh Gypsy hnamte erawh chu hnam bawlhhlawh tak, hnawksak tak, German rama communist zirtirna la luttu leh khawvel indopui I-naa German ram tlawmna chungchanga mawhphurtu ber an ni tiin a zirtir a. Chu chuan German-ho rilru a hneh ta em em a, an rawt ta vak a, mi maktaduai ruk (6000000)-in nunna an chan phah a, mi maktaduai tel chu mahni in lum pawh luah ngam lovin ram dangah an sa himna zawngin an tlan chhiat phah a ni.
Kan pi pute chuan, “Di ngai (mutpui) lo Pawla’n a sai,” tiin an sawi thin a, a awmzia chu tlangvalin a ngaihzawng a ngai (mutpui) thei lo a nih chuan a thih hnu-ah a thlarau chu pialral kawngkhar vengtu Pawla’n a ngalchar takah mizopa sairawkherhin a sai (perh) dawn a ni. A perh fuhna lai chu kum thum a pan ang a, kum thum dang a ngawt ang a, an hrehawm tawrh chhung chu kum ruk a ni ang. Chu chu an hlau em em a, nula theih (pawl) ngei ngei chu an tum tlat a ni. Chu chuan nupui pasal inneih hmaa mipat hmeichhiat hman tum tlatna a neihtir a. Chutiang zirtirna dik lo chu Kristian kan nih hnu-ah pawh kan paih lawk thei lo a ang hle. Tunlai tlangvalte hi eng nge kan an ve le? Thei rah a hmin hmaa ei tum chu sual lian tak a ni tih zirtirna dik hi kan vuan tlat dawn nge, intihtheih nan kan ngaihzawngte mutpui talh kan tum zawk dawn? Aw nula, fimkhur rawh, mipain a theih phawt che chuan a ngainep nghal dawn che tih hre reng rawh. Aw tlangval, nang pawh i thianghlimna kha vawng him tlatin zirtirna dik lo hi theih tawpin do let rawh. Mizo thufing pakhatin, “A hun takah engkim ti la, a hmun takah engkim dah rawh,” a tih hi i zawm tlat ang u.
Nupui tam tak nei Pu Zion-a chuan mihringte kan inhmangaihna lanchhuahtir dan tha ber leh sang ber chu hmeichhiat mipatna (sexual intercourse) hman hi a ni tiin a zirtir a, a hlauhawm hle. Tunlaiah phei chuan ram changkang thenkhatin neih inang inneih hi a pawi lo ve tiin an inzirtir a, chutiang mite chu Pastor atana nemngeh pawh an remti thlap a ni. A va mak em! Tin, kan Mizote zingah hian Lal Isua lo kal mai tur anga zirtir a, a ni leh thla thlenga lo puang lawk a, thleng dik leh si lo, chutianga zirtirna dik lo vawrh vak ching zawlnei der sawi tur an tam hle awm e. Mipuite lah hi kan tha a, sawi ngam an awm chuan awih ngam an awm zel a, a pawi thin ngawt mai. Heng zirtina dik lote hi thalaiten kan puanven te sawi chhingin huaisen takin i do let ang u. Pathian Thu kan pawm dan pawh hi a pawimawh hle a, heti taka kohhran a tam em em chhan chu zirtirna dik lo vang a ni. Kohhran thenkhat chu thuneih duhna, sum leh pai duhna leh ropui duhna avanga keh ni mah se, a tam ber chu zirtirna dik lo avanga keh an ni tlangpui. Zirtirna dik lo hian kohhran hmasa hun atangin min tibuai nasa em em a, kohhran pate khan theih tawp chhuahin lo dang ve bawk mah se, kohhran chuan a tawrh phah tho tho va – kohhran kehdarhna a thlen phah nasa hle a ni. Hetiang chungchangah chuan John Wesley-a Pathian Thu hrilhfiah dan (Quadrilateral) hi tehna atan hmang ila a tha hle awm e. John Wesley-a chuan thil chi li ngaih pawimawh deuh a nei a, chungte chu:
1. Pathian Thu (Bible)
2. Kohhran kalphung (Tradition)
3. Ngaihtuahna (Reason)
4. Tawnhriat (Experience) te an ni.
Pathian Thu pawm dan thar emaw ngaihdan thar emaw a lo chhuah chuan a chunga tehna chi li khian teh ila, chuta a dik vek chuan zirtirna dikah pawm ila a sual lovang. Pakhatnaah, Bible zirtirna nen a inkalh em? Pahnihnaah, Kohhran kalphung nen a inkalh em? Pathumnaah, kan ngaihtuahna (chhia leh tha hriatna)-in dikah a pawm thei em? Palinaah, kan tawnhriat (experience) atangin dik theiah kan ngai em? Heng tehna chi li atanga a dik vek chuan kan thu thar hriat chu a him tawk a ni a tih theih ang. Chuvangin, a chunga tehna chi lite khi i vawng tlat ang u.
Zirtirna dik lo laka kan him theih nan hengte hi kan hriata kan vawn a pawimawh hle a ni:
Zirtirna dik lo laka kan him theih nan hengte hi kan hriata kan vawn a pawimawh hle a ni:
1. Kan seilenna khawvel kan thlan thiam a pawimawh.Heng thil pawimawh chi rukte hi kan zawm tlat chuan zirtirna dik lo lakah kan him thei dawn a ni. Kan thatlai hun hi thil zir nana hun tha ber a ni a, chu hun chu tangkai taka kan hman thiam chuan zirtirna dik lo lakah kan him mai bakah mi hlawhtling tak kan ni dawn a ni.
2. Lehkha kan chhiar tam a pawimawh.
3. Khual kan zin zau a pawimawh.
4. Tualto Evangelist thusawi ngaihthlak loh a pawimawh.
5. Mahni kohhrana rinawm a pawimawh.
6. Mi dang, a hre zawkte rawn taihmak a pawimawh.
Ziaktu: Rev. Vanlalmalsawma
['KANTU' March 2014, The Methodist Church (Upper Myanmar), Letpanchaung District]
I Ngaihdan Leh I Comment Hnutchhiah Te Kan Ngai Pawimawh A Ni. EmoticonEmoticon